چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری (DSM-IV-TR) (که DSM-5 اکنون جایگزین آن شده است) بیان کرده که کودک میبایست چهار مورد از هشت نشانه و علامت این اختلال را نشان دهد تا به آستانه تشخیصی برای اختلال نافرمانی مقابله جویانه را برسد. کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای ممکن است درخانه با پدر و مادر و برادران و خواهران، در مدرسه با معلمان، در محل کار با سرپرستان وسایرافراد مشکل داشته باشند و برای حفظ دوستان و ایجاد روابط تلاش نمی کنند. آنها با تحکم با بزرگترها بحث و جدل شدید به راه می‌اندازند. این کودکان در زمان خشم و ناراحتی از واژه‌های توهین‌آمیز استفاده می‌کنند.
درمان اختلال نافرمانی مقابله جویانه
همچنین پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) به عنوان مرجع قانونی انتشار پایان نامه ها، فایل کامل تعدادی از پایان نامه ها را از طریق سامانه گنجمنتشر کرده است. اولین قدم در رفع و یا کاهش این مشکل شناسایی عاملی است که باعث بروز این رفتار در کودک می شود. والدین باید الگویی از رفتار های پرخاشگرانه و نافرمانی کودک با اتفاقات مرتبط با ان پیدا کنند. نشانه های این بیماری تا نوجونای هم امکان بروز دارد و اگر درمان به موقع صورت نگیرد منجر به بروز مشکلات عدیده ای در دوران بزرگسالی خواهد شد. علاوه بر این، برای اینکه تشخیص گذاشته شود علائم و نشانه‌ها باید بیش از شش ماه تداوم یافته وچیزی بیشتر از رفتار عادی کودک باشند.
همیشه نیاز دارند که در بحث و دعوا با والدین یا همسرشان، حق به آن ها داده شود. دیگران را به خاطر اشتباهات و رفتارهای اشتباه خودش، سرزنش می کند. سامانه مديريت اطلاعات تحقيقاتی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل با استفاده از نرم افزار EPrints 3 راه اندازی شده است. این نرم افزار توسط دانشکده الکترونیک و علوم کامپیوتر دانشگاه ساتمتون انگلیس طراحی شده است.
با تداوم این اختلال در دوره نوجوان، فرد دچار تعارض و اختلاف زیاد با دیگران، اشکال در بخشیدن دیگران و تنهایی می شود. احتمال ابتلا به افسردگی و سوءمصرف مواد مخدر نیز در این افراد بیشتر است. فراموش نکنید که فرزندتان نیاز دارد بداند که برای شما مهم است. یکی از بهترین راه های انتقال این پیام آن است که زمانی را در کنارش صرف کنید و کاری انجام دهید که او از آن لذت می برد. در صورتی که به وجود علائم فوق در فرزندتان مشکوک هستید، با روانشناس یا مشاور کودک در این مورد صحبت کنید.
پژوهش دهگانپور، بر بهبود علائم کودکان دچار اختلال سلوک هم نشان داد که آموزش رفتاری مادران، می‌تواند به کاهش شدت نشانه‌های اختلال در این کودکان بیانجامد. در نتیجه اگر والدین با روش رفتاری صحیح با سطوح پایین تر نافرمانی برخورد نکنند، چه بسا شرایط بسیار سختی برای خود و کودکان ایجاد کنند. زیرا که عدم اطلاع و آگاهی مناسب و واکنش‌های نامناسب در مقابل این رفتارکودکان موجب آسیب‌پذیری هم کودک و هم والدین در نتیجه چنین کنش و واکنش‌هایی می‌شود (اسماعیلی، 1391). طرح پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل می باشد که در این طرح گروه آزمایش 10جلسه در شن بازی درمانی شرکت کردند. جهت تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای از پرسشنامه علائم مرضی کودکان ویرایش 4 استفاده شد. یافته ها نشان داد که شن بازی درمانی در کاهش نشانگان اختلال نافرمانی مقابله ای موثر است.
شواهد کمی مبنی بر ارثی بودن اختلال ODD وجود دارد و نتایج اغلب مطالعات نقش محیط را در ایجاد این اختلال نشان می دهند.
پافشاری فرد بر خواسته های خود و مقابله با خواسته دیگران برای رشد طبیعی، اهمیت اساسی دارد. این موضوع با برقراری خودمختاری، ایجاد هویت و تنظیم معیارهای کنترل درونی ارتباط دارد. دوره های لجبازی در ۱۸ ماهگی تا ۲۴ ماهگی و اوایل دوره نوجوانی اختلال محسوب نمی شود و بخشی از فرایند رشد طبیعی است. کودکانی که این اختلال را دارند، نشانه های این اختلال را در سن ۶ تا ۸ سالگی بروز می دهند، اگرچه ممکن است در کودکان کم سن تر هم بروز پیدا کند(از ۳ سالگی).
اما رویکردهای خاصی وجود دارند که می توانند به جلوگیری از ایجاد این اختلال کمک کنند. کودکان جوان به کمک برنامه های مداخله ای زودهنگام که مهارت های اجتماعی و نحوه برخورد با خشم را به آن ها آموزش می دهند، می توانند رفتارهای خود را کنترل کنند. اغلب کودکان سالم وقتی خسته، گرسنه یا ناراحت هستند این رفتارها را از خود نشان می دهند. اما در کودکان و نوجوانان مبتلا به ODD، این علائم بیشتر اتفاق می افتد. این رفتارها، در یادگیری و وضعیت تحصیلی کودک نیز تاثیر می گذارد و در برخی موارد، روابط کودک با دیگران را مختل می کند. اگر احساس می‌کنید که نافرمانی کودک شما در مدرسه یا خانه اخلالگر است.
اثربخشی درمان گروهی تعامل والد
با توجه به نتایج فوق، میانگین نمرات «نافرمانی مقابله‌ای» کودکان مورد مطالعه(در فرم مادر) گروه آزمایش در پس آزمون کاهش داشته است اما در گروه کنترل میانگین نمرات «نافرمانی مقابله‌ای» در فرم مادر تقریباً ثابت است. همچنین براساس نتایج مندرج، میانگین نمرات پیش آزمون «نافرمانی مقابله‌ای» کودکان مورد مطالعه(در فرم معلم) در گروه آزمایش 33/6 و در گروه کنترل نیز 33/6 است. همچنین میانگین نمرات گروه آزمایش در پس‌آزمون 5 و در گروه کنترل 40/4 است. با توجه به نتایج فوق، میانگین نمرات «نافرمانی مقابله‌ای» کودکان مورد مطالعه (در فرم معلم) در هر دو گروه آزمایش و کنترل کاهش یافته است.
در واقع من برای شرایط پیش آمده هیچ گونه آمادگی و آموزشی ندیده بودم. اما به تدریج و طبق اطلاعاتی که دریافت کردم، متوجه شدم آنقدر هم شرایط بد نیست. چرا که راه حل‌هایی برای من و خانواده‌هایی که فرزندانی دارند که نافرمانی می‌کنند، وجود دارد.
تشخیص به موقع
والدین بتنهایی قادربه کنترل کودکی با این اختلال نیستند و کمک گرفتن ازپزشکان، مشاوران و کارشناسان رشد کودک به آنها کمک خواهد کرد. برای رفتارهای اجتماعی که می خواهید مشاهده کنید، ستایش و پاداش مشخص ارائه دهید. اگر کودک به سیستم‌های مدیریت رفتار پاسخ داد، از نشانه یا نمودار رفتاری برای نشان دادن پیشرفت به سمت اهداف رفتار استفاده کنید. به کودک اجازه دهید پاداش‌هایی را که می خواهند بدست آورند شناسایی کند. داشتن یک برنامه معمول می تواند به کودکان مبتلا به ODD کمک کند تا در خانه با فعالیت‌هایی در خانه مانند انجام درست و به موقع درس خواندن و انجام تکالیف و زمان درست خواب یا فعالیت‌های مهارتی انجام دهد. به همین دلیل اعمال قوانین و پیروی از روال به طور مداوم و منصفانه مهم است.
بعلاوه، فراهم کردن یک محیط تربیتی، حمایتی و سازگار در کنار محبت و انضباط می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از تکرار نافرمانی کمک کند. برخی از کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه به یک وضعیت رفتاری حادتر به نام اختلال سلوک مبتلا می‌شوند. کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله جویانه با مشکلاتی مانند ناتوانی آموزشی، اختلال کم‌توجهی‌ـ‌بیش‌فعالی، اختلال اضطراب، اختلال حس و حال یا نقص زبانی روبرو هستند. اختلال نافرمانی مقابله‌ای شکل خفیفی از اختلال سلوک است و بیشتر در سنین پایین‌تر کودکان بروز پیدا می‌کند. در اختلال سلوک خرابکاری و تخریب اموال خود و یا دیگران، بزهکاری، دروغگویی و قانون شکنی به صورت چشمگیری در کودکان و نوجوانان مبتلا وجود دارد و در پسران بیشتر از دختران بروز پیدا می‌کند. در طول سالیان طولانی، روش های درمانی مختلفی برای مواجهه با مشکلات رفتاری شناختی و هیجانی کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به کار گرفته شده است.
شرایطی مانند اضطراب، افسردگی و رویدادهای عاطفی علائم مربوط به بیماری های گوارشی را بدتر می سازند، اما اینکه آیا این اختلالات باعث بروز بیماری های گوارشی می شوند یا خیر هنوز مشخص نشده است. رابطه مناسب فرزند شما با سایربزرگسالان مهم زندگیش ازجمله معلمان وافراد بزرگسال جامعه ازپی آمدهای مثبت درمان بموقع است. درمان بیماری می تواند به بازگرداندن اعتماد به نفس فرزند شما کمک کند و رابطه مثبت بین شما و کودکتان را بازسازی کند. • مشکلات پدر و مادر - کودکی که مورد سوء استفاده و یا بی توجهی واقع شده، نظم و انضباط خشن و یا متناقض به او تحمیل شده و یا عدم نظارت والدین را تجربه کرده باشد. • باعث مشکلات قابل توجهی در محل کار، مدرسه یا خانه می شود. مراقبت از خود و مراقبت از کودک مبتلا به این اختلال و کودکان دیگر خانواده می‌تواند سخت باشد.
بسیار مهم است که برای کودکتان تکلیفی تعیین کنید که اسان باشد و به تدریج ان را با تکالیف سخت ترکیب کنید. علاوه بر پشتیبانی عاطفی، انجمن‌های پشتیبانی آنلاین یا گروه و فضای مجازی می توانند اطمینان حاصل کنند که شما در مورد آخرین یافته‌ها و رویکردهای مدیریت ODD آموزش دیده اید. در برابر میل به بحث و گفتگو یا سخنرانی درمورد کودک مقاومت کنید و سعی کنید روحیه خود را تحت کنترل داشته باشید.
به این دلیل که اغلب والدین بار اصلی نافرمانی و مخالفت کودک را تحمل می‌کنند. موسسه Trauma and Loss in Children ، یک سازمان آمریکایی است که برنامه‌هایی را در مورد آسیب‌های دوران کودکی ارائه می‌دهد. این سازمان یادآوری می‌کند که مشاهده رفتار نافرمانی در یک محیط بالینی که کودکان ممکن است هیچ واکنشی نشان ندهند، بسیار دشوار است. تشخیص اختلال نافرمانی مقابله جویانه به عنوان الگویی از خلق و خوی تحریک‌پذیر، رفتارهایی مبنی بر بحث و مخالفت با دیگران و انتقام جویی تعریف می‌شود، که حداقل شش ماه طول بکشد. طبق گزارشی از آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا ، بین یک تا 16 درصد کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله جویانه هستند.
پسران مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله جویانه بیشتر تمایل به بحث و گفت‌وگو با دیگران را دارند. همچنین بیشتر کنترل رفتار خود را از دست می‌دهند و عصبانی می‌شوند. در حالت محدودتر، هر کدام از این رفتار ها در بچه ها عادی است، اما آن هایی که به ODD دچار هستند مشکلاتی از قبیل بروز همین رفتار ها دارند و آن قدر شدت این رفتار ها زیاد است که بر توانایی ارتباط با دیگران تأثیر می گذارد.
تحقیقات بسیاری از اثربخشی آموزش والدین با رویکرد رفتاری، حمایت می‌کند. در پژوهش فراتحلیلی، موگان و همکاران، نتایج 72 پژوهش چاپ شده بین سالهای 2001 – 1996 را بررسی و دریافتند که آموزش والدین با رویکرد رفتاری، در کاهش رفتارهای مخرب کودکان موثر بوده است. برادلی و همکاران، در تحقیق جامعی، 222 والد را به شیوه فوق مورد آموزش قرار دادند و دریافتند که این روش سبب کاهش معنادار مشکلات رفتاری کودکان شد، و نتایج درمان تا یکسال بعد نیز باقی می ماند. در تحقیق فیلان(2003 ؛ به نقل از گوتییرز،2006)، نیز کاربرد روش فوق سبب کاهش اختلالات رفتاری کودکان است. والدین تغییرات رفتاری حاصل از این روش را بسیار مفیدتر از آموزش ارتباطی گزارش کرده‌اند(دابی، اولری و کافمن، 1983؛ به نقل از فاشیمار، 1992).
امیتازهایی که کودک می تواند به دست آورد یا ممکن است از دست بدهد هم باید مشخص شود. ایده اصلی این است که کارهای کوچک امتیازهای کوچک و کارهای بزرگ امتیازهای بزرگ داشته باشد. تنظیم قرارداد رفتاری روزانه برای مشخص کردن انتظارهای رفتاری، جوایز و تنبیه ها برای رفتارهای کودک. در این روش کودک هر روز به ازای هر رفتار مثبت، پاداش و برای هر رفتار منفی، تنبیهی ملایم خواهد داشت. میزان شیوع ختلال نافرمانی مقابله ای حدود ۱ تا ۱۱ درصد با میانگین حدود۳/۳ درصد ذکر شده است. بروز آن در پسران نسبت به دختران حداقل ۴ به ۱ است (DSM-5).
در ادامه این مقاله به شما خواهیم گفت که اختلال نافرمانی مقابله جویانه چیست و برای درمان اختلال نافرمانی مقابله جویانه در کودکان چه کاری از دست شما بر می آید. میزان زیاد این رفتارهای مخالفت آمیز را گاهی به این صورت تعریف می کنند که کودک دچار ODD یک، نه واکنشی دارد. آن ها پیش از اینکه از آنها درخواستی شود، از همکاری خودداری می کنند.
همه‌ٔ بچه‌ها هرازگاهی مقابله‌جویانه و ستیزه‌جو رفتار می‌کنند، خصوصاً هنگام خستگی، گرسنگی، استرس یا ناراحتی. آنها ممکن است مشاجره کنند، بددهانی و نافرمانی کنند و از والدین، معلمان و دیگر بزرگسالان سرپیچی کنند. رفتار مقابله‌جویانه برای کودکان دو تا سه ساله و بچه‌ها در اوایل نوجوانی، بخشی نرمال از فرایند رشد است. با این حال، رفتار آشکارا ناسازگار و خصمانه زمانی به یک نگرانی جدی تبدیل می‌شود که آنقدر مکرر و پایدار باشد که در مقایسه با سایر بچه‌های همسن و در همان سطح رشد به چشم بیاید و در زندگی اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی کودک تأثیر بگذارد. والدین اگر متوجه ی علائمی در کودکان خود هستند باید فرزند خود را نزد یک متخصص بهداشت روان برده و به دنبال درمان فرزند خود باشند. و با کمک پرسشنامه هایی که در اختیار کودک می گذارند متوجه ی این اختلال شوند.
در بعضی موارد، کودک ممکن است نیاز به آزمایش روانی داشته باشد. ODD معمولا همراه با ADHD یا اختلال بیش فعالی تشخیص داده می شود. کودکانی که مبتلا به ODD هستند معمولا اختلالات دیگری مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات مربوط به یادگیری یا برقراری ارتباط را به همراه دارند. متخصصین هشدار می دهند که اگر لجبازی کودکان یا همان ODD در سنین کم درمان نشود، در آینده سبب بروز اختلالات شدیدتری می شود؛ از جمله اختلال سلوک یا اختلال وابستگی به مواد. اختلال نافرمانی مقابله جویانه یک الگوی رفتاری دائم عصبانی بودن یا حساس بودن است. اما در صورتی که شدت این رفتارها بیش از حد باشد و باعث نارضایتی دائمی بزرگ ترها و تخریب عملکرد کودک شود، آنگاه اختلال نافرمانی مقابله ای یا همان ODD محسوب می شود.